مبانی اعتبار سنجی تاریخ - جلسه ۰۰۶ (۲)

$

* بررسی رجال موجود در سند:

در این فرصت مطالبی را جهت آشنایی شما بزرگواران با رجال موجود در سند احادیث عرض می‌کنم که به نظرم دانستن آن مفید است.

رجال موجود در سند راوایات را به ۵ دسته تقسیم می‌کنیم:

۱- ثقه درجه یک: افرادی هستند که دلایل معتبر بر ثقه بودن آن‌ها داریم، یعنی در نقل خبر قابل اعتماد می‌باشند. البته خود این افراد مراتبی دارند، اما آن‌چه مهم است این‌که در نقل خبر قابل اعتماد هستند.

۲- ثقه مشروط: افرادی هستند که ثقه می‌باشند، اما ویژگی دارند که باید در آن‌ها دقت شود. مثلا از ضعفا بسیار حدیث می‌کردند یا به مراسیل اعتماد داشتند. یا زندگیشان دارای چند مرحله بود، ابتدا از ثقات بودند و بعد منحرف شدند.

۳- ضعیف: افرادی هستند که دلایل قابل قبولی وجود دارد که نمی‌توان به سخن آن‌ها اعتماد کرد. این افراد نیز مراتب مختلفی دارند، اما مهم آن است که نمی‌توان به نقل خبرشان اعتماد کرد.

۴- مهملین و مجهولین: افرادی هستند که در مورد اعتماد به نقل خبرشان بلاتکلیف هستیم. نه می‌توانیم آن‌ها را به ثقات ملحق کنیم و نه به ضعفا. طبق قوعد علم رجال، نمی‌توان سخن این افراد را قبول کرد و به همین جهت است که بعضی‌ها آن‌ها را جزء ضعفا دانسته‌اند که این اشتباه است و هر چند به سخنشان اعتماد نمی‌شود، اما جزء ضعفا نیستند.

مهمل کسی است که نامش در کتب رجالی آمده است، اما به جهاتی نسبت به وثاقت او بلاتکلیف هستیم، در حالی که مجهول فردی است که نامش در کتب رجالی نیامده و راهی هم برای توثیق یا تضعیفش نیست.

۵- ثقه درجه دو: افرادی هستند که در وحله اول جزء مهملین یا مجهولین می‌باشند، اما به واسطه اعتماد بعضی از ثقات درجه یک و با کمی تسامح و جریان اصالة العدالة، به سخنشان اعتماد می‌کنیم. این نوع از توثیق، در توثیقات عام بررسی شده و بسیار شکننده است. گاهی اوقات به واسطه متن معلوم می‌شود که بعضی از این افراد ضعیف یا حتی جاعل حدیث هستند.

و صلی الله علی محمد و آله