تفسیر فاتحة الکتاب - جلسه ۱۳
$
** نماز بدون فاتحة الکتاب
۱۲/۱۲ (…)- الکافی (۵۰۰۶): علی عن محمد بن عیسی عن یونس عن العلاء عن محمد بن مسلم قال: «سَألْتُهُ عَنِ الَّذی لا یَقْرَأُ فاتِحَةَ الْکِتابِ فی صَلاتِهِ. قالَ: «لا صَلاةَ لَهُ إلّا أنْ یَبْدَأ بِها فی جَهْرٍ أوْ إخْفاتٍ.» قُلْتُ: «أیُّهُما أحَبُّ إلَیْکَ إذا کانَ خائِفاً أوْ مُسْتَعْجِلًا، یَقْرَأُ بِسورَةٍ أوْ فاتِحَةِ الْکِتابِ؟» قالَ: «فاتِحَةَ الْکِتابِ.»»
* ترجمه:
محمد بن مسلم روایت کرد: «از ایشان درباره کسی که فاتحة الکتاب را در نمازش نمی‌خواند، سؤال کردم. فرمودند: «نمازی برایش نیست، مگر آن‌که به جهر یا اخفات به آن آغاز کند.» عرض کردم: «اگر ترسیده یا مستعجل باشد، کدامشان برای شما محبوب‌تر است، سوره‌ای را بخواند یا فاتحة الکتاب را؟» فرمودند: «فاتحة الکتاب را»»
* بررسی سند:
این حدیث را ثقةالاسلام الکلینی از علی بن ابراهیم از محمد بن عیسی بن عبید از یونس بن عبدالرحمن از علاء بن رزین از محمد بن مسلم روایت کرده است که همه از ثقات شیعه می‌باشند و محمد بن عیسی بن عبید هم در این سند اشکالی ایجاد نمی‌کند.
* شرح:
– این حدیث مضمره است، یعنی در ظاهر معلوم نیست که محمد بن مسلم سؤال خود را از چه کسی پرسیده است. اما با توجه به شخصیت محمد بن مسلم، قاعدتاً این‌گونه سؤال‌ها را صرفاً از امام زمان خود که امام باقر یا امام صادقc می‌باشند، می‌پرسد، لذا مضمره بودن حدیث، در این‌گونه موارد مشکلی ندارد.
– اخفات از ریشه خفت و به معنای آهسته خواندن است. نماز ظهر و عصر باید به اخفات خوانده شود.
– جهر در مقابل اخفات و به معنای آشکار خواندن است. نماز صبح و مغرب و عشا باید به جهر خوانده شود.
– از متن روایت کاملاً آشکار است که نماز بدون فاتحة الکتاب اصلاً معنا ندارد و نمازگزار چه به جهر و چه به اخفات، باید سوره فاتحة الکتاب را در نمازهایش بخواند و ترس و عجله و مانند آن دلیل ترک فاتحة الکتاب و خواندن سوره‌ای دیگر نیست.
((( استاد ریاحی در ادامه حدیث دیگری را هم روایت کردند که به جهت نیمه‌کاره مانده، در هفته آینده خواهد آمد. إن شاء الله.)))
