آیة الکرسی و فضائل آن - جلسه ۲۱

$

* آیة الکرسی و آداب خواب (۳):

۲۰/۱۸ (…)- الکافی (ح ۳۳۳۲): عدة من أصحابنا عن سهل بن زیاد و أحمد بن محمد جمیعا عن جعفر بن محمد الأشعری عن ابن القداح عَنْ أبی‌عَبْدِاللهِj قالَ: «کانَ رَسولُ اللهِp إذا أوَی إلَی فِراشِهِ قالَ: «اللَّهُمَّ! بِاسْمِکَ أحْیا وَ بِاسْمِکَ أموتُ.» فَإذا قامَ مِنْ نَوْمِهِ قالَ: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذی أحْیانی بَعْدَ ما أماتَنی وَ إلَیْهِ النُّشورُ»» وَ قالَ: «قالَ أبوعَبْدِاللهِj: «مَنْ قَرَأ عِنْدَ مَنامِهِ آیَةَ الْکُرْسیِّ ثَلاثَ مَرّاتٍ وَ الْآیَةَ الَّتی فی آلِ عِمْرانَ: «شَهِدَ اللهُ أنَّهُ لا إلهَ إلّا هوَ وَ الْمَلائِکَةُ» وَ آیَةَ السُّخْرَةِ وَ آیَةَ السَّجْدَةِ، وُکِّلَ بِهِ شَیْطانانِ یَحْفَظانِهِ مِنْ مَرَدَةِ الشَّیاطینِ، شاءوا أوْ أبَوْا وَ مَعَهُما مِنَ اللهِ ثَلاثونَ مَلَکاً یَحْمَدونَ اللهَ عَزَّ وَ جَلَّ وَ یُسَبِّحونَهُ وَ یُهَلِّلونَهُ وَ یُکَبِّرونَهُ وَ یَسْتَغْفِرونَ لَهُ إلَی أنْ یَنْتَبِهَ ذَلِکَ الْعَبْدُ مِنْ نَوْمِهِ وَ ثَوابُ ذَلِکَ لَهُ.»»

* ترجمه:

ابوعبدالله (امام صادق)j فرمودند: «هنگامی که رسول اللهp به بسترشان می‌رفتند، می‌فرمودند: «بارالها! به تو زنده‌ام و به تو مرده‌ام»، پس هنگامی که از خوابشان بر می‌خواستند، می‌فرمودند: «ستایش برای الله است که زنده‌ام کرد بعد از آن‌که میراندم و رستاخیز به سوی او است.»» و (راوی) گوید: «ابوعبدالله (امام صادق)j فرمودند: «هر کس هنگام خوابش آیة الکرسی را سه بار و آیه‌ای که در آل عمران است: «شَهِدَ اللهُ أنَّهُ لا إلهَ إلّا هوَ وَ الْمَلائِکَةُ» و آیة السخره و آیة السجده را بخواند، دو شیطان بر او وکیل شوند که او را از بی‌خیری شیاطین حفظ کنند، چه بخواهند و چه نخواهند و با آن دو سی ملک از جانب الله است که الله عز و جل را حمد می‌کنند و او را تسبیح می‌کنند و او را تهلیل می‌کنند و بزرگ می‌دارند و برای او طلب آمرزش می‌کنند تا زمانی که آن بنده از خوابش برخیزد و ثواب آن برای او است.»»

* بررسی سند:

این حدیث را ثقةالاسلام الکلینی به دو طرق روایت کرده است:

۱- عدة من اصحابنا از سهل بن زیاد از جعفر بن محمد بن عبیدالله الاشعری از عبدالله بن میمون القداح که این طریق به واسطه سهل بن زیاد معتبر نیست.

۲- عدة من اصحابنا از احمد بن محمد بن خالد از جعفر بن محمد بن عبیدالله از عبدالله بن میمون القداح که این طریق معتبر است.

جعفر بن محمد بن عبیدالله به واسطه اعتماد جمعی از ثقات مانند محمد بن حسن الصفار، سعد بن عبدالله القمی، علی بن ابراهیم، احمد بن محمد بن عیسی، علی بن اسماعیل السندی، ابن عقده و حسن بن علی بن عبیدالله توثیق می‌شود.

خلاصه آن‌که انتساب این حدیث به امام صادقj معتبر است.

* شرح:

– «شَهِدَ اللهُ أنَّهُ لا إلهَ إلّا هوَ وَ الْمَلائِکَةُ» بخشی از آیه ۱۸ سوره آل عمران است که الله تعالی می‌فرماید: «شَهِدَ اللهُ أنَّهُ لا إلهَ إلاَّ هوَ وَ الْمَلائِکَةُ وَ أولوا الْعِلْمِ قائِماً بِالْقِسْطِ لا إلهَ إلاَّ هوَ الْعَزیزُ الْحَکیمِ»، یعنی «الله که قیام کننده به قسط است، شهادت می‌دهد که خدایی جز او نیست و ملائکه و اولواالعلم (نیز شهادت می‌دهند) که خدایی نیست مگر او، همیشه با عزت همیشه با حکمت».

– درباره آیة السخره پیش از این صحبت کردیم که آیه ۵۴ سوره اعراف است.

– در این‌که آیة السجده، کدام آیه است. اختلاف نظر وجود دارد. که مورد به مورد بررسی می‌کنیم.

۱- دو آیه آخر سوره مبارکه فصلت که الله تعالی می‌فرماید: «سَنُریهِمْ آیاتِنا فی الْآفاقِ وَ فی أنْفُسِهِمْ حَتَّی یَتَبَیَّنَ لَهُمْ أنَّهُ الْحَقُّ أ وَ لَمْ یَکْفِ بِرَبِّکَ أنَّهُ عَلی کُلِّ شَیْءٍ شَهیدٌ. ألا إنَّهُمْ فی مِرْیَةٍ مِنْ لِقاءِ رَبِّهِمْ ألا إنَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ مُحیطٌ»، یعنی «به زودی نشانه‌های خاص خود را در آفاق و در خودشان به آن‌ها نشان می‌دهیم تا برای آن‌ها آشکار گردد که او حق است و آیا کفایت نمی‌کند پرورگارت که او بر هر چیزی گواه است؟ آگاه باش که به یقین آن‌ها از لقای پروردگارشان در تردید هستند. آگاه باش که به یقین او به هر چیزی احاطه دارد.» که این نظر مشهور محدثین است.

۲- آیه ۱۶ سوره سجده که الله تعالی می‌فرماید: «تَتَجافی جُنوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ یَدْعونَ رَبَّهُمْ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ مِمّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقونَ»، یعنی «پهلوهایشان از بسترها خالی می‌شود، پروردگارشان به خوف و رجا می‌خوانند و از آن‌چه رزقشان داده‌ایم، انفاق می‌کنند.»

۳- یکی از آیه‌های سجده واجب در قرآن که عبارتند از: آیه ۶۲ سوره نجم، آیه ۱۵ سوره سجده، آیه ۳۷ سوره فصلت و آیه آخر سوره علق.

۴- یکی از آیات سجده واجب یا سجده مستحب در قرآن که سجده واجب‌ها را عرض کردم و سجده‌های مستحب بنا بر مشهور عبارتند از: آیه ۲۰۶ سوره اعراف، آیه ۱۵ سوره رعد، آیه ۵۰ سوره نحل، آیه ۱۰۹ سوره اسراء، آیه ۵۸ سوره مریم، ۱۸ و ۷۷ سوره حج، آیه ۲۶ سوره نمل، آیه ۲۴ سوره ص، آیه ۲۱ سوره انشقاق و آیه ۶۰ سوره فرقان.

اگر کسی بخواهد، مشهور را مبنا قرار دهد، باید گزینه اول را انتخاب کند و این در حالی است که شهرت در این‌گونه موارد حجت نیست و اگر موافقت معنا با موضوع روایت را بخواهد در نظر بگیرد، باید گزینه دوم را انتخاب کند که این نیز چندان قابل قبول نیست، چرا که آیه ۱۶ سوره سجده به آیة السجده نامیده نشده و ربطی هم به سجده ندارد که بخواهد به این نام نامیده شود، لذا اگر آیه مورد نظر را یکی از آیات سجده که با عنوان آیات العزائم و مانند آن هم معرفی شده‌اند، مناسب‌تر است و در این بین اگر بخواهد یکی را انتخاب کند، به نظر حقیر گزینه آیه ۱۵ سوره سجده به انضمام آیه بعدی آن که پیش از این اشاره شد، مناسب‌تر است.

البته به قول یکی از دوستان می‌شود احتیاط کرد و همه را با هم خواند.

و صلی الله علی محمد و آله