ذکر کثیر - جلسه ۲۸ - جلسه آخر

$

* فهرستی از روایات غیر معتبر در این بحث و علت غیر معتبر بودن آن

در پایان این بحث فهرستی از روایاتی را که مورد تحقیق قرار دادم، ولی به جهت ضعف در سند و تسریع در بیان تفسیر ذکر کثیر و ورود به بحث بعدی از بیان آن خودداری کردم، فهرست‌وار به انضمام دلیل ضعف آن البته به اختصار عرض کرده و باز هم تأکید می‌کنم که ضعف سندی این روایات نشانه جعلی بودن آن‌ها نیست.

۲۸/۱ (…)- الکافی (۵۱۲۶)، تهذیب الأحکام (ج ۲، ح ۳۹۷)، الأمالی للصدوق (ص ۵۷۹) و ثواب الأعمال (ص ۱۶۳): به جهت ابوهارون المکفوف که جاعل حدیث است.

۲۹/۲ (…)- الکافی (ح ۵۱۲۲ و ۳۱۹۸): به جهت سهل بن زیاد که درباره او سخن خواهیم گفت.

۳۰/۳ (۸۶۵۶)- الکافی (ح ۳۲۰۲): به جهت معلی بن محمد که مضطرب الحدیث است.

۳۱/۴ (…)- الکافی (ح ۵۱۲۴): مرسل است.

۳۲/۵ (۸۶۵۹)- معانی الأخبار (ص ۱۹۳): مرسل است.

۳۳/۶ (…)- الکافی (ح ۵۱۲۰)، تهذیب الأحکام (ج ۲، ص ۳۹۶) و المحاسن (ج ۱، ص ۳۶): به واسطه یحیی بن محمد که شناسایی نشد و به واسطه احمد بن محمد البرقی نیز نمی‌توان او را توثیق کرد.

۳۴/۷ (…)- الکافی (ح ۵۱۲۵): هر چند محمد بن جعفر که معلوم نیست چه کسی است را می‌توان به واسطه اعتماد یعقوب بن یزید توثیق کرد، اما فردی که برای او حدیث کرده است و حتی نامش معلوم نیست، به هیچ عنوان قابل توثیق نیست و در حکم مجهول است.

۳۵/۸ (…)- ثواب الأعمال (ص ۱۶۳) و معانی الأخبار (ص ۱۹۴): ابوجعفر بن احمد بن سعید برادرزاده صفوان بن یحیی، مجهول است و به واسطه محمد بن احمد بن یحیی بن عمران نیز نمی‌توان او را توثیق کرد.

۳۶/۹ (…)- تهذیب الأحکام (ج ۳، ح ۲۱۸): به واسطه محمد بن سنان که از مشاهیر کذابون است.

۳۷/۱۰ (…)- المقنعة (ص ۱۴۰): مرسل است.

۳۸/۱۱ (۸۶۶۰)- تأویل الآیات (ص ۴۴۶): به جهت ابراهیم بن اسحاق النهاوندی که ضعیف در حدیث و متهم در دین است.

۳۹/۱۲ (…)- جامع الأخبار (ص ۵۵): مرسل است.

۴۰/۱۳ (…)- قرب الإسناد (ص ۴): مرسل است.

۴۱/۱۴ (۸۶۵۰)- کتاب مسائل علی بن جعفر (ص ۱۴۳): انتساب کتاب موجود به ایشان معتبر نیست. البته بنا بر اظهار رجالیون علی بن جعفر کتابی داشته است که شامل سؤالات او از برادر بزرگوارش امام کاظمj بوده و به کتاب مسائل علی بن جعفر و مسائل الحلال و الحرام مشهور بوده است. در ضمن طریق بسیاری از محدثین ما به این کتاب نیز معتبر بوده است، اما کتاب حاضر حداقل به جهت مجهول بودن احمد بن موسی بن جعفر بن ابی‌العباس و ابوجعفر بن یزید بن نضر الخراسانی معتبر نیست. در ضمن با توجه به روش اخباریون در اعتماد به کتب حدیثی مکتب اهل بیتb، اعتماد بزرگانی چون علامه مجلسی و شیخ حر عاملی، به تنهایی دلیل بر اعتبار کتاب نیست. لذا اگر روایتی صرفاً از کتاب حاضر بیان شود، نمی‌توان به آن اعتماد کرد و اگر دیگران روایت کرده‌اند، لازم است مستقلاً مورد بررسی قرار گیرد.

۴۲/۱۵ (۸۶۶۳ و ۸۶۶۴)- حدیث ۸۶۶۳ و ۸۶۶۴ در البرهان به نقل از مجمع البیان شیخ طبرسی است که هر دو مرسل است.

۴۳/۱۶ (۸۶۶۵)- حدیث ۸۶۶۵ در البرهان علاوه بر این‌که مرسل است، اصلاً معلوم نیست که علامه بحرانی آن را از چه کتابی روایت کرده است.

و صلی الله علی محمد و آله

(استاد در پایان این جلسه نکاتی هم درباره سهل بن زیاد گفتند که به جهت تکراری بودن، از آن صرفه‌نظر شد. علاقه‌مندان می‌توانند روی نام سهل بن زیاد کلیک کنند.)