آیة الکرسی و فضائل آن - جلسه ۱۳
$
* دعا برای برطرف شدن اندوه‌ها (۲):
۱۲/۱۰ (…)- الکافی (ح ۳۳۸۴): علی بن إبراهیم عن أبیه عن بعض أصحابه عن إسماعیل بن جابر عن أبی‌عبداللهj فی الْهَمِّ قالَ: «تَغْتَسِلُ وَ تُصَلّی رَکْعَتَیْنِ وَ تَقولُ: «یا فارِجَ الْهَمِّ وَ یا کاشِفَ الْغَمِّ! یا رَحْمانَ الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ وَ رَحیمَهُما! فَرِّجْ هَمّی وَ اکْشِفْ غَمّی. یا اللهُ الْواحِدُ الْأحَدُ الصَّمَدُ الَّذی لَمْ یَلِدْ وَ لَمْ یولَدْ وَ لَمْ یَکُنْ لَهُ کُفواً أحَدٌ! اعْصِمْنی وَ طَهِّرْنی وَ اذْهَبْ بِبَلیَّتی» وَ اقْرَأْ آیَةَ الْکُرْسیِ وَ الْمُعَوِّذَتَیْنِ.»
* ترجمه:
اسماعیل بن جابر از ابوعبدالله (امام صادق)j درباره اندوه روایت کرد: «غسل می‌کنی و دو رکعت نماز می‌گزاری و می‌گویی: «ای شکافنده اندوه و بر طرف کننده غم! ای بسیار بخشنده دنیا و آخرت و همیشه بخشاینده آن دو! اندوهم را بشکاف و غمم را بر طرف کن. ای الله یگانه یکتای صمدی که نه هرگز زاده شده و نه هرگز می‌زاید و نه هرگز برایش همتایی است! مرا در پناه گیر و پاکم گردان و بلای مرا ببر» و آیة الکرسی و معوذتین را بخواند.»
* بررسی سند:
این حدیث را ثقةالاسلام الکلینی از علی بن ابراهیم القمی از پدرش از بعض اصحابش از اسماعیل بن جابر الجعفی روایت کرده است که بعض اصحابه به واسطه ابراهیم بن هاشم، توثیق می‌شود و سایرین هم همه از اجلای ثقات می‌باشند.
* شرح:
– عبارات دعاگونه و دستور العملی که در این روایت آمده است، شباهت بسیار زیادی به عباراتی دارد که پیش از این از صحیفه سجادیه روایت کردم.
– با توجه به سند این دو روایت، واضح است که انجام این مورد اخیر بر مورد قبل ترجیح دارد. یعنی اگر کسی بخواهد تنها یکی از این دو را انجام دهد، حقیر پیش‌نهاد می‌کنم که این مورد اخیر را در اولویت قرار دهد.
* آیة الکرسی و انجام کار در روزهای مکروه:
۱۳/۱۱ (…)- الکافی (ح ۶۹۹۱): علی بن إبراهیم عن أبیه عن ابن أبی‌عمیر عن حماد بن عثمان قال: «قُلْتُ لِأبی‌عَبْدِاللهِj: «أ یُکْرَهُ السَّفَرُ فی شَیْءٍ مِنَ الْأیّامِ الْمَکْروهَةِ الْأرْبِعاءِ وَ غَیْرِهِ؟» فَقالَ: «افْتَتِحْ سَفَرَکَ بِالصَّدَقَةِ وَ اقْرَأْ آیَةَ الْکُرْسیِ إذا بَدا لَکَ.»»
* ترجمه:
حماد بن عثمان روایت کرد: «به ابوعبدالله (امام صادق)j عرض کردم: «آیا سفر در روزهای مکروه چهارشنبه و غیر آن کراهت دارد؟» پس فرمودند: «سفرت را با صدقه آغاز کن و آیة الکرسی بخوان، آن‌گاه هر چه خواهی انجام بده.»»
* بررسی سند:
همه رجال موجود در سند الکافی از ثقات می‌باشند و در نتیجه انتساب این فرمایش به امامj معتبر است.
شبیه این حدیث را شیخ الطائفه در التهذیب (ج ۵، ح ۱۵۰) از ثقةالاسلام الکلینی با همین سند روایت کرده است.
مرحوم برقی در المحاسن (ج ۲، ص ۳۴۸) نیز همین مطلب را از پدرش از ابن ابی‌عمیر از حماد بن عیسی روایت کرده است.
این حدیث را شیخ صدوق نیز در الفقیه (ح ۲۴۰۵) به طریق خود از حماد بن عیسی روایت کرده است که این طریق نیز معتبر است.
* شرح:
– بعضی از بزرگان بر این باور بوده‌اند که در این روایت، امامj، با عدم مخالفت و ارائه دستور العمل، کراهت روز چهارشنبه را تقریر فرموده‌اند که به نظر حقیر هر چند خالی از وجه نیست، اما تام هم نیست، چرا که می‌شود این‌گونه برداشت برداشت که این افراد، به هر دلیلی انجام بعضی کارها را در روز چهارشنبه خوش نداشتند و امامj با این دستور العمل خواسته‌اند که دل‌نگرانی آن‌ها را مرتفع کنند.
– این نکته را هم اضافه کنم که احادیثی در رابطه با نحوست یا به عبارت بهتر نامبارک بودن بعضی از ایام آمده و حقیر تا به حال بررسی کرده‌ام، مورد معتبری ندیده‌ام ولی در این مورد تا اندازه‌ای کار نکرده‌ام که بخواهم اظهار نظر کلی داشته باشم.
– این را هم اضافه کنم که تعداد قابل ملاحظه‌ای از این اخبار در کتاب حلیة المتقین جمع شده و متأسفانه اخیراً بسیار شنیده می‌شود. خصوصاً خانم‌جلسه‌ای‌ها آن‌ها را خوب به خورد مردم می‌دهند.
– یکی از این موارد نحس بودن ماه صفر است که بارها درباره آن عرض کرده‌ام و إن شاء الله قبل از ورود به ماه صفر، مجدداً عرض خواهم کرد.
– حال با فرض این‌که روایت معتبری هم وجود داشته باشد و نتوانیم علت آن را کشف کنیم، به تبعیت از معصومj آن‌ها را خواهم پذیرفت، بلکه زمانی علت آن معلوم شود.
– بعضی از افراد که تحصیلات قدیمه و حتی بعضاً جدیده دارند، دلایلی را در سعد و نحس بودن ایام سال و ساعات شبانه‌روز بیان می‌کنند که حقیر آشنایی با این علوم ندارم و اظهار نظر درباره آن را به اهل فنش واگذار می‌کنم.
– علی ای حال با توجه به عبارت و غیره، معلوم می‌شود که این دستور العمل صرفاً مربوط به سفر روز چهارشنبه نیست و در ایامی که انسان تصور می‌کند برای انجام کاری مناسب نیست، با دادن صدقه و خواندن آیة الکرسی، می‌توان اعمال مجاز را انجام داد.
و صلی الله علی محمد و آله
