$
* آداب تدفین (۲):
۳۱/۲۹ (…)- الکافی (ح ۴۵۵۵): عنه عن أبیه عن حماد عن حریز عن زرارة قال: «إذا وَضَعْتَ الْمَیِّتَ فی لَحْدِهِ، قَرَأْتَ آیَةَ الْکُرْسیِ وَ اضْرِبْ یَدَکَ عَلَی مَنْکِبِهِ الْأیْمَنِ، ثُمَّ قُلْ: «یا فُلانُ! قُلْ: «رَضیتُ بِاللهِ رَبّاً وَ بِالْإسْلامِ دیناً وَ بِمُحَمَّدٍp نَبیّاً وَ بِعَلیٍّj إماماً» وَ سَمِّ إمامَ زَمانِهِ»».
* ترجمه:
زراره روایت کرد: «هنگامی که میت را در لحدش قرار دادی، آیة الکرسی را میخوانی و دستت را به شانه راستش میزنی، سپس بگو: «ای فلان! بگو: «به پروردگاری الله و اسلام به عنوان دین و نبوت محمدp و به امامت علیj راضی شدم» و امام زمانش را نام میبری.»»
* بررسی سند:
ضمیر «ه» در عنه به علی بن ابراهیم بر میگردد که از پدرش از حماد بن عیسی از حریز بن عبدالله از زرارة بن اعین روایت کرده است که همه از ثقات میباشند و در نتیجه حدیث معتبر است.
در این فرصت نکتهای را درباره حریز بن عبدالله عرض کنم که با مرور زندگی او معلوم میشود بعضی از کارهایی که انجام داده که اصلاً مورد رضایت امام زمانش نبوده است. به عنوان مثال در نبرد حکومت با خوارج جنوب شرقی ایران شرکت کرد که امامj این کار او را به جهت آنکه بدون اذن امام زمانش بوده، به شدت مذمت نمودند. اما با ملاحظه همین امور معلوم میشود که این افعال نه تنها در وثاقتش در نقل حدیث تأثیر منفی ندارد که تدین و اعتقادش را هم مخدوش نمیکند، بلکه کاری را که به نظر خودش درست بوده، انجام داده که امامj آن را نادرست دانستهاند. شیخ الطائفه نیز او را توثیق کرده است.
* شرح:
– آنچه در روایت قبل عرض کردم، درباره اذکار این روایت و اینگونه روایات هم هست.
– نکته مهم دیگر درباره این روایت آنکه حدیث مضمره است یا به عبارت بهتر، ظاهر حدیث به گونهای است که گویی زراره نظر خود را بیان کرده است و اصلاً روایتی نیست، اما با ملاحظه روایت بعد معلوم میشود که زراره بخشی از فرمایش امام باقرj را بیان کرده است.
و صلی الله علی محمد و آله