ذکر کثیر - جلسه ۱۳
$
* تسبیح حضرت صدیقه کبریh
با فضیلت‌ترین اظهار بندگی به درگاه الله تعالی (۱)
۹/۹ (…)- الکافی (۵۱۲۷): و بهذا الإسناد عن صالح بن عقبة عن عقبة عَنْ أبی‌جَعْفَرٍj قالَ: «ما عُبِدَ اللهُ بِشَیْءٍ مِنَ التَّحْمیدِ أفْضَلَ مِنْ تَسْبیحِ فاطِمَةَh وَ لَوْ کانَ شَیْءٌ أفْضَلَ مِنْهُ، لَنَحَلَهُ رَسولُ اللهِp فاطِمَةَh.»
* ترجمه:
ابوجعفر (امام باقر)j فرمودند: «الله به چیزی از حمد، برتر از تسبیح فاطمهh گفتن، بندگی نشود و اگر چیزی با فضیلیت‌تر از آن بود، قطعاً رسول اللهp آن را به فاطمهh هدیه می‌کرد.»
* بررسی سند:
با توجه به روایات قبل آن در الکافی معلوم می‌شود که این حدیث را ثقةالاسلام الکلینی از محمد بن یحیی العطار از محمد بن حسین بن ابی‌الخطاب از محمد بن اسماعیل بن بزیع از صالح بن عقبة بن قیس از پدرش روایت کرده است. همه افراد سند این روایت از اجلای ثقات هستند، مگر عقبة بن قیس که در کتب رجالی مجهول است، اما به واسطه اعتماد فرزندش که از ثقات ما می‌باشد، توثیق می‌شود.
شیخ الطائفه در تهذیب الأحکام (ج ۲، ص ۳۹۸) نیز این روایت را از طریق ثقةالاسلام الکلینی روایت کرده است.
* شرح:
– این روایت به صراحت اهمیت و افضلیت تسبیح حضرت صدیقه کبریh را نسبت به سایر تسبیحات بیان می‌کند و این با آن‌چه در باب ذکر کثیر عرض شد و خواهد شد، کاملاً هماهنگی دارد.
– البته این‌که این تسبیح کدام تسبیح حضرت صدیقه کبریh است، حداقل از این روایت معلوم نبوده و بعید نیست که همه تسبیحات مختلف را شامل شود. اما اگر بخواهیم تنها یک مورد را انتخاب کنیم، با توجه به روایاتی که تسبیحات مشهور را به صراحت از مصادیق ذکر کثیر دانسته‌اند، انتخاب تسبیحات مشهور بر سایر موارد ترجیح دارد.
* جایگاه تسبیحات حضرت صدیقه کبریh بعد از هر نماز
۱۰/۱۰ (…)- الکافی (ح ۵۱۲۸): و عنه عَنْ أبی‌خالِدٍ الْقَمّاطِ قالَ: «سَمِعْتُ أباعَبْدِاللهِj یَقولُ: «تَسْبیحُ فاطِمَةَh فی کُلِ یَوْمٍ فی دُبُرِ کُلِ صَلاةٍ أحَبُّ إلَیَّ مِنْ صَلاةِ ألْفِ رَکْعَةٍ فی کُلِّ یَوْمٍ.»»
* ترجمه:
ابوخالد القماط روایت کرد: «از ابوعبدالله (امام صادق)j شنیدم که می‌فرمودند: «تسبیح فاطمهh در پایان هر نماز، برای من محبوب‌تر از نماز هزار رکعتی در هر روز است.»»
* بررسی سند:
با توجه به روایات قبل آن در الکافی، معلوم می‌شود که ضمیر «ه» در عنه به محمد بن اسماعیل بن بزیع بر می‌گردد، لذا این حدیث را ثقةالاسلام الکلینی از محمد بن یحیی العطار از محمد بن حسین بن ابی‌الخطاب از محمد بن اسماعیل بن بزیع از ابوخالد القماط روایت کرده است که همه این افراد از ثقات بوده و در نتیجه انتساب این حدیث به امام صادقj معتبر است.
این حدیث را شیخ صدوق در ثواب الأعمال (ص ۱۶۳) از محمد بن حسن بن ولید از محمد بن حسن الصفار از محمد بن حسین بن ابی‌الخطاب از محمد بن اسماعیل بن بزیع از ابوخالد القماط روایت کرده است که همه ایشان نیز بر مبنای ما از ثقات می‌باشند.
البته در نسخه مشهور ثواب الأعمال، محمد بن حسین بن ابی‌الخطاب، با عنوان محمد بن حسن و ابوخالد القماط با عنوان ابوخلف القماط ثبت شده است که قاعدتاً ناشی از اشتباه نسخه‌بردار است.
* شرح:
– با توجه به ظاهر روایت معلوم می‌شود که عدد هزار از باب کثرت و برای بیان اهمیت و اولویت ذکر تسبیح حضرت صدیقه کبریh بعد از هر نماز می‌باشد.
– در این روایت نیز هر چند اهمیت تسبیح حضرت صدیقه کبریh تصریح شده، اما کیفیت آن معلوم نشده است.
و صلی الله علی محمد و آله
