$
جامع الأخبار
((( این مطالب از لابه‌لای دروس مختلف استاد ریاحی استخراج شده است. )))
کتاب جامع الأخبار، منسوب به تاج الدین، محمد بن محمد الشعیری از علمای قرن ششم است.
در رابطه با جامع الأخبار و محمد بن محمد الشعیری نکاتی هست که فهرست‌وار عرض می‌کنم.
- شیخ منتجب‌الدین که از شاگردان او است، در کتاب الفهرست (ش ۴۷۶) او را فاضل و فقیه معرفی می‌کند. دیگران نیز همه او را تأیید کرده‌اند.
- برخی این کتاب را از آثار شیخ صدوق می‌دانند که حداقل به این دلایل نادرست است:
- فهرست آثار شیخ صدوق را خود او و دیگران نوشته‌اند و چنین کتابی در آن‌ها به چشم نمی‌خورد.
- نویسنده کتاب در مقدمه می‌نویسد که از ۲۰ سالگی تا زمان نگارش این کتاب که حدود ۵۰ سال دارم، بر آن بودم تا کتابی در زهد و موعظه و مانند آن بنویسم، اما از آن‌جا که مردم از این‌گونه بحث‌ها فراری هستند و به کمترین مراتب آن هم نمی‌رسند، چه برسد به مراتب عالی آن، لذا گاهی مصمم و گاهی منصرف می‌شدم تا این‌که آیه «وَ ذَکِّرْ فَإنَّ الذِّکْری تَنْفَعُ الْمُؤْمِنینَ» توجهم را جلب کرد و دست به کار شدم. این نکته را عرض کنم که این مطلب را به صورت مختصر و نقل به مضمون، عرض کردم.
- آیه‌ای که نویسنده به آن اشاره می‌کند، آیه ۵۵ سوره ذاریات است که می‌فرماید: «و یاد آوری کن که به یقین یاد آوری مؤمنان را سود می‌رساند.»
- اگر در متن بالا دقت کنیم، معلوم می‌شود که این کتاب را اگر اولین اثر نویسنده ندانیم، حداقل در موضوع زهد و موعظه اولین کتاب او است که در سن پنجاه سالگی نوشته شده است و این در رابطه با شیخ صدوق صدق نمی‌کند.
- البته درباره نویسنده این کتاب نظرات دیگری هم هست که اهل فن درباره آن بررسی کرده و بیشتر آن‌ها در مجموع گزینه محمد بن محمد الشعیری را نزدیک‌تر به واقع دانسته‌اند.
- علی ای حال، با توجه به این‌که مطالبی در این کتاب از سدیدالدین الحمصی که حداقل تا سال ۵۰۸ هجری قمری زنده بوده و نیز از اخطب خوارزم که متوفای ۵۶۸ هجری قمری می‌باشد، نقل شده است، این کتاب قطعاً در قرن ششم یا هفتم نوشته شده است و لذا اثر شیخ صدوق نیست.
خلاصه آن‌که معلوم نیست این کتاب نوشته محمد بن محمد الشعیری باشد ولی او مناسب‌ترین گزینه برای این امر است.
