بیاییم جزء اولی الابصار باشیم
* متن روایت: مرحوم ثقة الاسلام کلینی (ح ۵/۵) از محمد بن یحیی العطار از احمد بن محمد بن عیسی از حسن بن علی بن فضال از حسن بن جهم روایت کرد:
قُلْتُ لِأبی‌الْحَسَنِ علیه‌السلام: «إنَّ عِنْدَنا قَوْماً لَهُمْ مَحَبَّةٌ وَ لَیْسَتْ لَهُمْ تِلْکَ الْعَزیمَةُ، یَقولونَ بِهَذا الْقَوْلِ.»
فَقالَ: «لَیْسَ أولَئِکَ مِمَّنْ عاتَبَ اللهُ، إنَّما قالَ اللهُ: «فَاعْتَبِروا یا أولی الْأبْصارِ»».
* ترجمه: به ابوالحسن (امام کاظم) علیه‌السلام عرض کردم: «نزد ما گروهی هستند که محبتی برای ایشان هست، اما آن اراده برایشان نیست، (بلکه تنها) این سخن را می‌گویند.» پس (امام علیه‌السلام) فرمودند: «آن‌ها از کسانی که الله آن‌ها را بازخواست می‌کند، نیستند، چرا که این است و جز این نیست که الله می‌فرماید: «پس ای صاحبان بصیرت عبرت گیرید.»»
* بررسی سند: همه رجال سند این روایت از ثقات بوده و در نتیجه انتساب این فرمایش به امام کاظم علیه‌السلام معتبر است.
* توضیحات: در رابطه با این حدیث چند نکته عرض می‌کنم.
۱- سؤال حسن بن جهم درباره افرادی از پیروان مکتب اهل بیت، یا شاید حتی عده‌ای از غیر ایشان باشد که محبتی از اهل بیت علیهم‌السلام در قلب ایشان هست، اما اراده‌ای بر آن ندارند و تنها به همان محبت بسنده کرده‌اند. این افراد اگر از جماعت شیعه باشند، معمولاً جزء مستضعفین هستند که به واسطه ارث یا تبلیغ مبلغان از کودکی آن‌ها و مانند آن، این محبت در دلشان وجود دارد، اما اراده اطاعت از فرامین ایشان را ندارند و تنها به همان محبت دل خوش کرده‌اند.
۲- عبارت اراده بر آن ندارند را به این‌گونه هم معنا کرده‌اند که برهان و دلیل به امامت ائمه و هم‌چنین اعتقادات مور نظر ایشان ندارند و صرفاً تقلید می‌کنند که این معنا به نظر حقیر قابل قبول‌تر است.
۳- با توجه به آن‌چه پیش از این عرض شد، عبارت الله آن‌ها را عتاب نمی‌کند را هم می‌توان به دو گونه معنا کرد. اول آن‌که به ترک اطاعت، آن‌چنان که شایسته و بایسته است، عتاب نمی‌کند و دوم این‌که به جهت ترک تعقل و استدلال و عمل صرف به تقلید عتاب نمی‌کند.
۴- ناگفته نماند که بنا بر ادله عقلی و نقلی، حتی در مورد مستضعفانی که پیش از این اشاره شد، تقلیدی پذیرفته است که از روی تعقل باشد و نه از روی جهالت، حال این مستضعفین می‌خواهند که پیرو مکتب اهل بیت علیهم‌السلام باشند، یا پیرو هر مکتب دیگری.
۵- با توجه به این روایت معلوم می‌شود افرادی که خود را در زمره اولی الابصار به حساب می‌آورند، لازم است که در جهت کسب اراده حرکت کرده و به محبت صرف اکتفا نکنند، چرا که با توجه به صریح روایت، در صورت اکتفا به محبت مورد عتاب الله تعالی قرار خواهند گرفت. حالا شما ببینید که خودتان را جزء کدام دسته می‌دانید یا دوست دارید، جزء کدام دسته باشید. اگر می‌خواهیم جزء دسته اولی الابصار باشیم، بسم الله، باید اقدام کرد، اما اگر خیر! اصراری به این کار ندارید، خود دانید.
