((( این مطالب از لابهلای دروس مختلف استاد ریاحی استخراج شده است. )))
این کتاب اثر محدث، فقیه و متکلم بزرگ شیعه در قرن چهارم و پنجم، محمد بن محمد بن نعمان، معروف به شیخ مفید است.
این اثر از دو بخش اصلی تشکیل شده است. بخش اول که تقریباً نیمی از اثر است، درباره تاریخ امیر مؤمنان ع از ولادت تا شهادت و بخش دوم مربوط به سایر ائمه ع است که قسمت قابل ملاحظهای از این بخش دوم، مربوط به تاریخ سید الشهداء ع و ماجراهای کربلا است.
عمده کتاب، گزارشهایی است که شیخ به سبک مورخین و بدون ذکر سند کامل آورده، لذا هر چند درجه اعتبار آنها کمتر از روایات معتبر است، اما نسبت به بسیاری از گزارشهای تاریخی، از درجه بالاتری برخوردار است.
اگر خاطرتان باشد در معرفی مقتل ابومخنف عرض کردم که مطالبی از او در ضمن کتاب الإرشاد آمده است که معلوم نیست، نسخهای مستقل در اختیار او بوده یا مطالب خود را از امثا طبری گرفته است.
مطالب این کتاب درباره ماجرای عاشورا به اندازهای مفصل است که اگر کسی بخواهد فقط یک کتاب در این باره تهیه کند، میتواند به آن اعتماد نماید.
در ضمن این را هم عرض کنم که قسمتهای عمدهای از این کتاب، خصوصا در جلد اول شامل معجزات و مطالب اینگونه است که باید اعتبارشان بر اساس قواعد حدیثی سنجید و نه تاریخی. این مطلب مربوط به همه کتابهای تاریخی است که پیش از این و پس از این، عرض خواهم کرد.
این کتاب بارها به فارسی ترجمه شده است.