ناسخ التواریخ

((( این مطالب از لابه‌لای دروس مختلف استاد ریاحی استخراج شده است. )))

قرار ما به معرفی این کتاب و امثال آن نبود، اما به جهت اشاره یکی از طلبه‌های عزیز، مختصری هم درباره این کتاب عرض می‌کنم.

این کتاب نوشته محمدتقی خان سپهر، مشهور به لسان الملک، از رجال فرهنگی نیمه اول قاجار است که طبق گفته خودش کتابش را در سال ۱۲۸۵ هجری قمری به دستور محمدشاه قاجار و تشویق وزیر صوفی‌مسلک او، میرزا آقاسی نوشته است.

مطالب این کتاب منحصر به تاریخ اسلام نبوده و در اصل تاریخ عمومی است که از خلقت حضرت آدم ع تا شهادت حضرت سیدالشهدا ع را در بر دارد و مملو از مطالب معتبر، غیر معتبر و حتی داستان‌های مردم کوچه و بازار است. البته او سعی کرده است که در نقل و تحلیل مطالب، مبانی علمی در نظر بگیرد و بسیاری از دلایل خود را ذکر کرده و کار را بر محقق تاریخ آسان می‌کند.

نا گفته نماند که بخش تاریخ قاجار که از ابتدای این سلسلسه تا حدود ۱۰ سال اول سلطنت ناصرالدین شاه را در بر گرفته و در زمان این شاه توسط خود لسان الملک به آن افزوده شد، عموماً مستند به اسناد رسمی است که هر چند اعتبار کتاب را بالا می‌برد، اما به نظر بعضی از محققین به جهت حفظ مصالح حکومت قاجار مواردی حذف یا اضافه شده است.

جلد ششم این کتاب درباره تاریخ امام حسین ع می‌باشد.

لازم به ذکر است که بعضی او را متهم به فراماسونی می‌کنند که حقیر دلیلی بر این ادعا ندیده‌ام.

عموم بزرگان ما و مورخین محقق مانند شیخ عباس قمی، شهید مطهری و مرحوم آیت الله قاضی طباطبایی، ضمن انتقادات جدی و اساسی که به متن کتاب و شیوه او داشته‌اند، درباره خودش و کلیت اثرش نظر مثبتی داشتند.

علی ای حال وجود مطلبی در این کتاب نه دلیل بر اعتبار آن است و نه دلیل بر غیر معتبر بودن آن، لذا لازم است مورد بررسی‌های سندی و متنی قرار گیرد.