آیة الکرسی و فضائل آن - جلسه ۵
$
(استاد در ابتدا خلاصه‌ای از مقدمه اول خود را در رابطه با روایات معتبر و غیر معتبر گفتند که علاقه‌مندان می‌توانند در این لینک آن را مطالعه کنند.)
* آیة الکرسی و شکرگزاری:
۳/۱ (۱۴۲۶)- الأمالی للصدوق (ص ۶۰۶): حدثنا علی بن أحمد بن موسی قال حدثنا محمد بن أبی‌عبدالله الکوفی قال حدثنا موسی بن عمران النخعی عن عمه الحسین بن یزید عَنْ أبی‌الْحَسَنِ، موسَی بْنِ جَعْفَرٍc قالَ: «سَمِعَ بَعْضُ آبائِهِb رَجُلاً یَقْرَأُ أُمَ الْقُرْآنِ، فَقالَ: «شَکَرَ وَ أُجِرَ». ثُمَّ سَمِعَهُ یَقْرَأُ قُلْ هوَ اللهُ أحَدٌ، فَقالَ: «آمَنَ وَ أمِنَ». ثُمَّ سَمِعَهُ یَقْرَأُ إنّا أنْزَلْناهُ، فَقالَ: «صَدَّقَ وَ غُفِرَ لَهُ». ثُمَّ سَمِعَهُ یَقْرَأُ آیَةَ الْکُرْسیِّ، فَقالَ: «بَخْ بَخْ! نَزَلَتْ بَراءَةُ هَذا مِنَ النّارِ»».
* ترجمه:
ابوالحسن، موسی بن جعفرc فرمود که یکی از پدرانشانb شنیدند که فردی (سوره) ام القرآن را می‌خواند، پس فرمود: «شکر کرد و اجر برد». سپس شنید که قل هو الله احد را می‌خواند، پس فرمود: «ایمان آورد و در امان شد». سپس شنید که انا انزلناه را می‌خواند، پس فرمود: «تصدیق کرد و بر او بخشیده شد». سپس شنید که آیة الکرسی را می‌خواند، پس فرمود: «مبارک است، مبارک است! برائت این از آتش نازل شد.»
* بررسی سند:
این حدیث را شیخ صدوق از علی بن احمد بن موسی الدقاق از محمد بن جعفر الاسدی الکوفی از موسی بن عمران النخعی از عمویش حسین بن یزید النوفلی روایت کرده است.
علی بن احمد بن موسی به واسطه آن که شیخ صدوق از او بسیار روایت کرده و برای از الفاظ ترحم و ترضی استفاده نموده است، توثیق می‌شود. محمد بن جعفر، هر چند از ضعفا روایت می‌کرده و بعضی اعتقاداتش مورد قبول نبوده، اما خودش از ثقات است و می‌توان به خبرش اعتماد کرد. موسی بن عمران نیز به واسطه جمعی از ثقات، توثیق می‌شود و حسین بن یزید نیز به واسطه کثیری از ثقات توثیق می‌شود. مرحوم نجاشی در الفهرست (ش ۷۷) درباره او می‌نویسد که قمیون می‌گویند که در آخر عمر، غالی شد و الله اعلم و بعد ادامه می‌دهد که ما در روایات او چیزی دال بر این موضوع ندیدیم. با توجه به دقتی که مرحوم نجاشی دارد، به نظر حقیر این اشکال قمیون وارد نیست و به دیدگاه‌های خاص محدثین قمی در آن زمان بر می‌گردد که در مباحث علم الحدیث، در بخش غلات عرض کردیم، اما علی ای حال بهتر است در روایات او دقت شود.
خلاصه آن‌که انتساب این عبارات به امام کاظمj معتبر است.
* شرح:
– سوره ام القرآن، همان فاتحة الکتاب است.
– در این روایت به صراحت بیان شده است که خواندن سوره حمد، نمونه‌ای تمام و کمال از شکرگزاری است که مورد قبول الله تعالی قرار می‌گیرد، اعتقاد به مفاهیم سوره اخلاص، نشانه ایمان و امان است، سوره قدر، نشان تصدیق قرآن و آمرزش و آیة الکرسی موجب نجات از عذاب الهی.
– فقط لازم است این نکته را مجدداً تأکید کنم که بدیهی است به صرف خواندن این سوره‌ها و آیات، نمی‌توان انتظار اجر یا هر تأثیر دیگری داشت، بلکه باید به محتوای آن اعتقاد داشته که نتیجه این اعتقاد، ورود آن‌ها در همه شؤون زندگی است.
* فضیلت آیة الکرسی بعد از نمازهای واجب:
۴/۲ (…)- قرب الإسناد (ص ۱۱۸): و عنه عن الحسین بن علوان عن جعفر عن أبیه قال: «قال: رسول اللهp لعلی: «یا عَلیُّ! عَلَیْکَ بِتِلاوَةِ آیَةِ الْکُرْسیِ فی دُبُرِ [ال] صَلاةِ الْمَکْتوبَةِ، فَإنَّهُ لا یُحافِظُ عَلَیْها إلّا نَبیٌّ أوْ صِدّیقٌ أوْ شَهیدٌ».»
* ترجمه:
(امام) جعفرj از قول پدرشان روایت کردند: «رسول اللهp به علی فرمودند: «ای علی! بر تو باد تلاوت آیة الکرسی در ادامه نمازهای واجب، چرا که حفظ نمی‌کند آن را مگر پیامبری یا صدیقی یا شهیدی.»»
* بررسی سند:
ضمیر ه در عنه به حسن بن ظریف بر می‌گردد و با این حساب همه رجال سند این روایت ثقه و حدیث معتبر از نوع عالی السند است.
* شرح:
– مکتوبه در لغت به معنای مقرر شده و حتمی است و به همین جهت است که به مطلب نوشته شده، مکتوبه می‌گویند. مشتقات کتب از همین معنا مصطلح شده‌اند.
– منظور از صلاة مکتوبه، نمازهای حتمی و مقرر شده یا به عبارت دیگر نمازهای واجب هستند.
– کاملاً واضح است که این روایت در صدد بیان اهمیت استمرار در خواندن آیة الکرسی است.
– امید است با استمرار این عمل، یعنی خواندن آیة الکرسی در ادامه نمازهای واجب، در زمره صدیقان یا شهدا قرار گیریم.
و صلی الله علی محمد و آله
